Wat is Werkbeleving?

Werkbeleving is de manier waarop een individu het werk beleeft. Het uit zich in tevreden zijn over het werk, motivatie tonen, bevlogenheid ervaren en betrokkenheid laten zien.

Er zijn veel modellen van werkbeleving, een groot aantal beschrijf ik in dit blog. Alle modellen die gaan over werkbeleving hebben hun eigen insteek, maar ook duidelijke overeenkomsten:

• de aspecten van het werk bepalen,
• afhankelijk van de persoon,
• en beïnvloedt door de situatie en de mensen om zich heen,
• hoe de medewerker zijn baan ervaart,
• wat leidt tot uitkomsten die voor de organisatie van belang zijn.

Een verschil tussen de modellen is ook de praktische toepasbaarheid. Waar het ene model een puur wetenschappelijke insteek heeft, is het andere model meer geschikt als vertrekpunt voor adviseurs om organisaties te helpen om de werkbeleving van hun personeel te vergroten.

Over het algemeen geldt: hoe ingewikkelder het model, hoe minder makkelijk pratisch toepasbaar. Een eenvoudig model laat zich gemakkelijk uitleggen aan de leek. Een ingewikkeld model (met vaak een veelvoud aan lijnen en verbanden) maakt het verhaal eerder te complex.  

Over de verschillende uitkomstmaten van werkbeleving is de laatste jaren veel discussie. Was het eind vorige eeuw vooral motivatie waaraan belang gehecht werd, later werd dit medewerkertevredenheid. Uit deze tijd (eind jaren '90) stamt ook veel van het medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO). Begin 21e eeuw was betrokkenheid meer in zwang: wie zich betrokken toont bij de organisatie en het werk, zal eerder geneigd zijn een stapje extra te zetten. Sinds een aantal jaar is bevlogenheid de meest gebruikte uitkomstmaat. Bevlogenheid is een combinatie van doorzettingsvermogen en enthousiasme. Bevlogenheid lijkt enigszins op het concept 'flow', wat in 1990 al beschreven werd door Csíkszentmihályi. Flow is voor hem vergelijkbaar met 'intrinsieke motivatie'. Waarmee de cirkel rond is.   

In veel modellen worden bevlogenheid en werkstress enerzijds, en tevredenheid, betrokkenheid en motivatie anderzijds, als afzonderlijke factoren gezien. Wetenschappelijk gezien is hier niets op af te dingen. Voor de dagelijkse praktijk geldt echter dat de verschillende termen allemaal verwijzen naar een bepaalde gemoedstoestand: plezier ervaren in het werk. Ervaar je plezier in het werk, dan zul je goed presteren en niet snel uitzien naar een andere baan. Bovendien zijn de prestaties van mensen die 'lekker in hun vel en in hun werk' zitten, beter dan wanneer dat niet zo is.

Uiteindelijk gaat het erom dat we weten en vervolgens meten aan welke knoppen we moeten draaien om het plezier in het werk zo groot mogelijk te maken. Dan rest alleen nog de vraag, wie er aan die knoppen moet draaien. Want is het de baas, de leider, de organisatie, die het werk moet inrichten zodat zijn mensen met plezier kunnen werken? Of is de werkende mens 'de piloot in zijn eigen cockpit van zijn loopbaan'? Die vraag zal op dit blog meerdere keren aan de orde komen.